Утаа, агаарын бохирдол дэлхийн олон улс орны хувьд тулгамдсан асуудал байсаар ирсэн. Тэд нүүрс болон бусад бохир түлшнээс татгалзах зэрэг олон арга замыг туршиж амжилтад хүрчээ. Доорх нь хэд хэдэн орны жишээ бөгөөд эдгээрээс суралцах боломжтой юм.
1. Их Британи: Үйлдвэржилтийн утаанаас цэвэр агаарт хүрсэн нь
Их Британи бол нүүрсийг хамгийн ихээр ашиглаж байсан улс бөгөөд 19-20-р зуунд үйлдвэрлэлийн хувьсгалаас үүдсэн утааны асуудалд өртсөн.
Хямралын оргил үе: 1952 оны Лондон хотын “Их утаа” (Great Smog) 4 хоног үргэлжилж, 12,000 хүний амийг авч одсон.
Шийдэл: 1956 онд “Цэвэр агаарын хууль” (Clean Air Act) баталж, гэр хороололд нүүрс түлэхийг хориглож, байшин халаах зориулалтаар хийн түлш хэрэглэхийг дэмжсэн.
Үр дүн: Энэ хуулийн дараа агаарын чанар эрс сайжирч, утааны бохирдол буурсан.
2. Герман: Нүүрснээс салж, сэргээгдэх эрчим хүч рүү шилжсэн нь
Герман улс олон арван жилийн турш нүүрсийг эрчим хүчний гол эх үүсвэр болгож байв. Гэвч байгаль орчны аюул, хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах зорилгоор томоохон өөрчлөлтүүдийг хийсэн.
Шийдэл:
“Энергийн шилжилт” (Energiewende) хөтөлбөрийг эхлүүлж, сэргээгдэх эрчим хүч (салхи, нар) рүү шилжих бодлого хэрэгжүүлсэн.
Нүүрсний уурхайнуудыг үе шаттай хааж, ажилчдад нөхөн олговор олгосон.
Үр дүн: 2020 он гэхэд Германы эрчим хүчний 40 гаруй хувь сэргээгдэх эх үүсвэрээс хангагдаж, нүүрсний хэрэглээ огцом буурсан.3. Япон: Технологи ашиглан утааг бууруулсан нь
Япон улс 20-р зууны дунд үеэс хойш аж үйлдвэрийн хурдацтай өсөлтөөс үүдэн ихээхэн агаарын бохирдолтой тулгарсан.
Шийдэл:
Аж үйлдвэр, цахилгаан станцуудыг шүүлтүүр, утаа цэвэршүүлэх дэвшилтэт технологиор тоноглосон.
Байгаль орчны хууль тогтоомжийг чангаруулсан.
Хийн түлшний хэрэглээг нэмэгдүүлж, нийтийн тээвэрт цахилгаан болон хийн хөдөлгүүртэй автобус, галт тэрэг ашиглахыг дэмжсэн.
Үр дүн: Утааны хэмжээ мэдэгдэхүйц буурч, агаарын чанар сайжирсан.
4. Хятад: Агаарын бохирдлын эсрэг хүчтэй арга хэмжээ
Хятад улс олон жилийн турш дэлхийн хамгийн их нүүрс хэрэглэгчдийн нэг байсан ч агаарын бохирдол нь хүн амын эрүүл мэндэд аюул учруулж эхэлсэн тул хатуу арга хэмжээ авч эхэлсэн.
Шийдэл:
Үйлдвэрүүдийг орчин үеийн бохирдол бууруулах технологиор тоноглосон.
Нүүрсээр ажилладаг цахилгаан станцуудыг үе шаттай хааж, хийн түлш, сэргээгдэх эрчим хүчний хэрэглээг нэмэгдүүлсэн.
Хотуудад хатуу хяналт, автомашины хэрэглээнд хязгаарлалт тогтоосон.
Үр дүн: 2015-2020 оны хооронд Хятадын хотуудад PM2.5 бохирдлын түвшин 40% буурсан.
5. Скандинавын орнууд: Байгальд ээлтэй загвар
Швед, Норвеги зэрэг орнууд нүүрс, газрын тосны хэрэглээг эрс багасгаж, сэргээгдэх эрчим хүчний хөгжлөөр дэлхийд тэргүүлж байна.
Шийдэл:
Нар, салхи, усан цахилгаан станц болон био түлшний ашиглалтыг дэмжсэн.
Өндөр татвар, хөнгөлөлтөөр дамжуулан нүүрсний хэрэглээг хязгаарласан.
Үр дүн: Швед улс 2040 он гэхэд 100% сэргээгдэх эрчим хүч рүү шилжих зорилт тавьсан.Дэлхийн улс орнуудын нүүрснээс татгалзаж, агаарын бохирдлыг бууруулсан түүх нь манай улсад утааны асуудлыг шийдвэрлэхэд урам зориг өгч чадна. Тэдгээрийн нийтлэг туршлагаас харахад:
Хууль тогтоомжийг сайжруулах, мөрдүүлэх нь амжилтын үндэс болдог.
Сэргээгдэх эрчим хүчний хэрэглээг дэмжих, нүүрсний хэрэглээг үе шаттай бууруулах нь урт хугацааны шийдэл.
Орчин үеийн технологийг ашиглах нь хурдан үр дүнд хүрэх боломж олгодог.
Эдгээр арга замыг бодлого, шийдвэртээ тусгаж, олон улсын сайн туршлагыг нутагшуулах нь Монгол Улсын агаарын бохирдлыг бууруулахад чухал алхам байх болно.
